Algemene informatie over verslaving

De definitie van een verslaving van Helder Trainingen, Remco Steijlen; 

Een verslaving is een tijdens het leven of tijdens de zwangerschap gecreëerde afhankelijkheid van een middel of gedraging waardoor de geestelijke en mentale gezondheid ernstige schade heeft opgelopen. In de meeste gevallen is deze afhankelijkheid en schade goed behandelbaar. 

Zoals je ziet staat er niks in de definitie over de hoeveelheden of over de frequentie dat je het middel inneemt of een gedraging uit. De reden hiervan is dat, puur kijkend naar hoeveelheden, dat niks zegt over of je verslaafd bent als je naar het aantal minimale eenheden kijkt wat iemand moet gebruiken om een verslaving te hebben of te ontwikkelen. 

Mevrouw X uit Amsterdam; Ik dronk letterlijk maar één glas wijn per dag. Elke keer weer om 7 uur ’s avonds. Op de één of andere manier was ik de hele dag bezig met dat ene glas wijn dat ik ’s avonds wilde drinken. (In voorgaand voorbeeld is dus niet de hoeveelheid van belang maar de afhankelijkheid; de obsessie van dat ene glas wijn). 

Meneer X uit Alkmaar; Ik ben een zogenaamde binger. Een binger is iemand die (zeer) lange periodes zonder zijn of haar middel kan. Ik kon soms moeiteloos 3 tot soms wel 6 maanden nuchter blijven. Echter als ik dan een terugval had duurde die soms wel 5 dagen. In het jaar voor mijn scheiding had ik vier maal een terugval, helaas duurde elke terugval gemiddeld 5 dagen lang. In voorgaand voorbeeld is niet de frequentie van het gebruik van belang maar juist de hoeveelheid die het gedrag tot een verslaving maakt.

‍

In de psychiatrie wordt er onderscheid gemaakt van drie fases van middelen gebruik;

1. Normaal gebruik

Je hebt volledig in de hand wanneer je begint en wanneer je stopt. Het kost je geheel geen moeite om langere periodes niet te gebruiken. Een blowtje op zaterdag, een pilsje op een terrasje of een slaaptabletje in een noodsituatie. Niemand heeft er last van.

2. Misbruik 

Er ontstaan problemen, rijden onder invloed, schoolproblemen door blowen, vechtpartijen etc.

Kenmerk is dat je wel kunt stoppen maar dat als je eenmaal begint je wel vaak behoefte hebt naar meer. Het lukt je wel om steeds te stoppen.

3. Verslaving, afhankelijkheid

De gebruiker is de greep op het gebruik kwijt. Stoppen lukt niet meer.

‍

Wanneer ben ik verslaafd?

In de psychiatrie spreekt men van een verslaving als je drie of meer van de onderstaande symptomen hebt. De praktijk leert ons dat sommigen ook bij 1 van de genoemde punten al hulp nodig heeft omdat ze op dat ene punt vast lopen.

1. Tolerantie, er is steeds meer nodig om een effect te krijgen;

2. Als men de stof niet gebruikt wordt men ziek;

3. Een klein beetje gebruik loopt steeds weer uit de hand;

4. Het lukt niet om te stoppen;

5. Gebruik gaat steeds meer tijd kosten;

6. Dagelijks gebruik wordt steeds meer op het gebruik afgestemd;

7. Men gaat door ook al weet men dat er problemen door ontstaan.

‍

Het ontstaan van een verslaving;

Ieder mens heeft ongeveer 3% kans op een middelen of gedragsverslaving. Als er sprake is van elke van onderstaande factoren neemt de kans op verslaving elke keer enkele procenten toe.

• Adolescentie;
• Transculturele problemen;
• Tekort aan kennis;
• Gebruikende vrienden;
• Gebruikende ouders;
• Trauma;
• Gezinssituatie;
• Gebrek aan ouderlijk toezicht;
• Psychopathologie;
• Schoolproblemen;
• Temperament;
• Armoede;
• Genetica;
• Verwachtingspatroon.
  

De belangrijkste factor is genetica (erfelijkheid). Daarnaast heb je altijd meerdere factoren nodig om een verslaving te ontwikkelen. Een belangrijke stelling hierbij is dat de factoren die een verslaving in gang zetten niet hetzelfde zijn als de factoren die een verslaving in stand houden.

‍

De volgende factoren houden een verslaving in stand (De cirkels van Van Dijk);

• Neurofysiologische factoren;
• Maatschappelijke factoren;
• Directe omgevingsfactoren;
• Sociale factoren;
• Psychiatrische factoren;
• Psychologische factoren;
• Medische factoren;
• Het middel.

De bovengenoemde factoren zijn goed behandelbaar. 

Een voorbeeld hiervan is; Mensen die steeds meer gaan drinken kunnen dat doen omdat ze iets vervelends (een trauma) hebben meegemaakt. Door het vele drinken raak je depressief omdat het jouw beloningsysteem aantast. Mensen gaan dan meer drinken omdat dat uiteindelijk nog de enige manier lijkt om zich blij en gelukkig te voelen. Vervolgens worden ze nog depressiever en gaan ze daardoor weer vaker en meer drinken. Dit noemen we “Het kip en het ei verhaal”. 

Een ander voorbeeld hiervan is; Je woont thuis en gaat steeds meer blowen doordat je geen aansluiting hebt met je vrienden en daarnaast ontstaan er schoolproblemen. Het blowen geeft je een (tijdelijk) goed gevoel en je gaat steeds meer blowen. Je voelt dan even niets meer van alle druk uit de omgeving en alle verwachtingen die men van jou heeft. Vervolgens zetten jouw ouders jou het huis uit. Je woont op jezelf en daardoor heb je minder verbinding met jouw sociale omgeving. Je wordt ontslagen op je bijbaantje en je zakt steeds dieper weg in de schulden. De negatieve gevolgen worden alsmaar groter en blowen lijkt het enige dat jou nog een goed gevoel geeft. Echter doordat je blowt wordt het steeds moeilijker om er weer uit te komen en daarnaast raak je jouw energie kwijt die je juist hard nodig hebt om er uit te komen. Het gevaar van een depressie en slaapproblemen is groot bij blowen. Vaak moet je weer blowen om goed in slaap te vallen en ga zo maar door…

Er is iets vreemds aan de hand. We praten hier over een dodelijke ziekte. Hoe kan het nou dat mensen 20 jaar van hun leven opgeven om te blijven roken? Of hun hele toekomst weggooien om maar te kunnen blijven gebruiken? Het is doodeng een verslaving, en dan kunnen we deze uitspraak letterlijk nemen; “Het is doodeng”. 

De kosten van een intakegesprek zijn altijd gratis. Indien je meer informatie wilt of als je je aan wilt melden bel dan gerust met 06-18519041 of maak gelijk een afspraak door te klikken op onderstaande button.

Ik wil een afspraak.

Als je hier meer over wilt weten hoe dat werkt, wat de verslaving met jouw brein doet lees dan verder.

‍

VERSLAVING EN HET BREIN.

De plezierroute op de gezonde manier.

Waar de wetenschappers het over eens zijn is dat verslaving het resultaat is van grote verandering in de hersenen. Het gedrag van een verslaafde heeft invloed op de dopamineroute in de hersenen. Dopamine is een neurotransmitter; een transportmiddel dat er voor zorgt dat er informatieoverdracht is tussen de cellen in de hersenen. De taak van de neurotransmitter Dopamine is het produceren van de gevoelens van plezier. Ook wel de plezierroute genoemd. Je kunt de dopamineroute voorstellen als twee cellen naast elkaar. De één geeft dopamine af omdat er iets leuks gebeurt (de zender) en de andere ontvangt deze dopamine (de receptor) en denkt “Er is iets leuks aan de hand” waardoor je een blij gevoel krijgt. Die dopamine gaat bij een goed gevoel heen en weer tussen die twee cellen en soms kan dat honderden keren op een dag gebeuren.

Als je incidenteel drank of drugs gebruikt komt die drank of drugs tussen de cellen te zitten via het bloed. Het komt dus tussen de verzender en de ontvanger te zitten. Echter de cel die normaal de dopamine ontvangt (de receptor), voelt nu dat er een stofje op hem zit en denkt “Hé er is iets heel leuks aan de hand, want ik voel heel veel dopamine (drank en drugs) op mijn receptoren!” Terwijl er eigenlijk helemaal niks leuks aan de hand is. De cel kan niet identificeren of het dopamine is of drank of drugs. Eigenlijk wordt de receptor (de ontvangende cel) in de maling genomen. In een normale situatie, als je weer nuchter wordt of bent, is de drank en drugs weg en gaan de cellen weer hun normale functie herpakken op kort termijn (vaak de volgende dag nog).

De plezierroute op de ONgezonde manier.

Het volgende gebeurt als je meer gaat gebruiken van een middel. Dan gaan de cellen die normaal de dopamine afgeven (de zenders) stoppen met produceren. Doordat mensen meer gaan gebruiken neemt de afgifte van dopamine af van de cel die normaal verzendt; de cellen worden zeg maar lui. Daarnaast is de ontvangende cel/ de receptor helemaal niet blij met al die gifstoffen van drank en drugs. Als gevolg hiervan wordt deze ongevoelig. Hierdoor treedt tolerantie op. Je hebt steeds meer nodig om hetzelfde effect te bereiken. Dit verklaart de behoefte om steeds meer en steeds vaker te gaan gebruiken om je lekker te kunnen voelen. En hier gaat het dus mis…

Verslaving en depressiviteit.

Door overmatig gebruik neemt het aantal dopaminereceptoren af in de hersenen. Dingen waar je normaal blij van werd (eten, seks, omgaan met vrienden, complimenten krijgen etc) voelen steeds minder fijn aan. We gaan ons depressief voelen. Mensen zeggen wel eens “Ik ben gaan gebruiken door mijn depressiviteit”. In bijna alle gevallen is juist omgekeerd; je wordt depressief van je gebruik en niet andersom! Jouw lichaam heeft een systeem dat er voor zorgt dat jij je gelukkig voelt en blij. Vervolgens gaan we dat systeem zelf plat leggen door het gebruik van middelen en gaan we ons depressief voelen als we ons middel niet kunnen gebruiken. Als dit proces lang aanhoudt kunnen we helemaal nergens meer van genieten en raken we depressief, sommigen plegen zelfs zelfmoord!

Trek of craving.

Als mensen met een verslaving stoppen met het gebruik van hun middel dan kan het een week tot soms enkele weken duren voordat het dopminesysteem zich weer heeft hersteld. Voordat het zover is dat het systeem hersteld is gaan de ontvangende cellen, de receptoren schreeuwen om aandacht en willen dat er meer middelen worden aangeleverd. En dit is de reden dat je trek (ook wel craving genoemd) krijgt. Bij sommigen kan deze trek zo absurd zijn dat deze mensen de meest vreemde dingen ondernemen om aan hun middel te komen. Ze rijden onder invloed naar een drankwinkel, breken in bij een drankhandel of stelen geld om drugs te kunnen kopen. 

Andere systemen die worden beïnvloed.

Naast het dopaminestelsel worden ook nog andere neurologische systemen beïnvloed. Zoals bij overmatig alcohol gebruik wordt ook het stress en antistress systeem beschadigd. Soms hoor je mensen zeggen; “Ik drink door alle stress”. Waar de alcohol tijdelijk de boel verdooft maak je eigenlijk jouw natuurlijke systeem kapot. Stress heeft een functie en zorgt er voor dat je dat jouw lichaam en brein een signaal krijgt dat er gevaar dreigt en dat je op moet passen of rust moet pakken.  Door een stressperiode te ondergaan los je het op. Door middelen te gebruiken vlucht je weg van de stress. Daarnaast worden de spanningen in jouw leven alleen maar erger door jouw gebruik. Weer “Het kip en het ei” verhaal. Naast bovenstaande worden bijvoorbeeld ook de volgende gebieden beïnvloed; dwangmatig gedrag, plezier, motivatie, emoties, ADHD gedrag en geheugen. Al met al is dit de ziekte verslaving. 

Laat je ook niks wijs maken over diagnoses uit het verleden die gesteld zijn terwijl je nog in gebruik was. In bijna alle gevallen mag je een diagnose pas stellen nadat iemand een half jaar abstinent is (volledig nuchter is). Zo worden bijvoorbeeld gedragingen als ADHD, borderline en narcisme enorm versterkt door het gebruik van drank en / of drugs.

Is dit onderdeel van het verslavingsproces te herstellen? Het antwoord is “JA”.

Na een (lange) periode van nuchterheid ga je je steeds beter gaan voelen en kan het geluk systeem weer volledig herstellen. Echter je moet geduld hebben. Bij cocaïne en alcohol kan het 3 tot 6 maanden duren voordat jouw systeem weer helemaal hersteld is. Bij blowen en het gebruik van XTC kan het tot tien weken duren voordat jouw dopaminestelsel is hersteld. Wel zie je vaak dat mensen met een verslaving vaak al na een week zich al stukken beter gaan voelen. Beter dan in de periode van toen ze nog gebruikten.

Suïcide Tuesday.

Uit onderzoek is gebleken dat de meeste zelfmoorden in Engeland (Suïcide Tuesday) gerelateerd aan drugs en drankgebruik op dinsdag plaatsvinden. Dat komt doordat jouw lichaam en brein (het dopaminestelsel) niet in staat is gesteld om volledige te herstellen na een weekend van gebruik. Dat kan dus dagen, weken of soms zelfs maanden duren, maar het wordt wel steeds beter! Uiteindelijk wordt je depressief als je doorgaat met gebruik, je voelt je rusteloos, je slaapt slecht en daarmee ligt het gevaar van gebruik weer op de loer. Immers het gebruik geeft je snel weer een fijn gevoel. Je depressiviteit wordt onderdrukt maar de volgende dag gaat het gebruik weer verder voel je je nog depressiever. Het is dus een vicieuze cirkel waar je niet meer uit komt. 

De ziekte is progressief.

Doordat je steeds meer gaat gebruiken van jouw middel wordt je steeds depressiever en ga je steeds vaker drinken. Daarnaast heb je steeds meer van jouw middel nodig omdat jouw lichaam en brein tolerant wordt van het middel. De frequentie en hoeveelheden nemen dus progressief toe. De progressiviteit zie je vaak ook andere vlakken terugkomen bij mensen met een verslaving. Hun slaapproblemen nemen toe, ze zijn vaker gestrest, zijn eerder moe, zijn erg prikkelbaar en ook de fysieke gezondheidsproblemen nemen toe. Zo kun je bijvoorbeeld zwaarder worden, je conditie neemt af en ga zo maar door. 

Wat het beste medicijn is om je weer gelukkig te voelen is om in beweging te komen in de natuur. Hersenscans wijzen uit dat, mensen na 20 minuten wandelen, al activiteit in het beloningstelsel hebben.

Enkele problemen bij de eerste periode van clean blijven zijn;

1. Je kunt lang last hebben van craving (trek), onrust, slaapstoornissen, prikkelbaarheid en stres;

2. Gewone prettige dingen leveren in het begin nog geen prettig gevoel op;

3. De troost van een “klein beetje gebruiken” is onmogelijk geworden;

4. Men wordt zich bewust van alle problemen en de oplossingen lijken soms onoplosbaar. 

Problemen bij langer clean blijven, zoals controle verlies;

Nonchalantheid (of arrogantie) naar je probleem kan optreden. Je voelt je sterk (doordat je een tijd nuchter bent) en je denkt nu wel een klein beetje te kunnen gebruiken of drinken. Echter de receptoren herkennen de gifstoffen gelijk en schieten gelijk weer in de noodstand van de periode toen je nog intensief gebruikte. Ook de craving krijg je in grote mate om je oren waardoor dat ene biertje dat je wilde pakken jou soms zo maar weer maanden of misschien wel een jaar verder kan brengen met je gebruik. Je dacht oprecht “Ik neem één biertje” maar door hetgeen we eerder vermeldden lijkt dat onmogelijk. Je hebt de knop van verslaving weer aangezet. Soms red je het om snel en adequaat in te grijpen maar veelal kun je zomaar een jaar verder zijn voordat je weer “wakker” wordt. Om deze reden kan je de rest van je leven niet meer een klein beetje gebruiken. Slechts 2% is hier toe in staat.

Daarnaast is het zo dat de receptoren in contact staan met de rest van jouw brein; met alle andere cellen. Wat er gebeurt is dat je soms niet alleen hoeft te gebruiken om craving te krijgen. Het in de buurt zijn van jouw favoriete café, een film kijken waar gesnoven wordt of een succesverhaal horen van een gezellig feestje van vroeger kunnen de craving gelijk aanzetten. 

Een goede behandeling richt zich op;

• Volledige abstinentie ook wel volledige nuchterheid genoemd;
• Het gevraag van cross addiction (Hierbij wordt het ene middel vervangen door een ander middel). Veel mensen met een verslaving gaan naar de huisarts en die kan je dan rustgevende medicatie voorschrijven. De zogenaamde “pammetjes”. In sommige gevallen is dat nodig. We willen benadrukken “in sommige gevallen”. In de meeste gevallen moet je simpelweg geduld hebben en zal jouw dopaminestelsel het weer overnemen;
• Het verschaffen van inzichten;
• Het herkennen van triggers (noodsignalen);
• Het bewust maken van de consequenties van het gebruik;
• Het herstellen van de relaties met de gezinsleden en vrienden;
• De trek (craving). Dit kan eventueel met behulp van medicijnen;
• Het aanleren van nieuwe vaardigheden;
• Het behandelen van alle bijkomende problemen;
• Inhalen van de achterstanden die zijn opgelopen tijdens de actieve verslaving.

Verder wijst onderzoek uit dat groepstherapieën (trainingen) ongeveer 3 x meer kans op slagen geven dan individuele trajecten. Wel kan je met een individueel traject starten en van daaruit doorstromen naar een groepstherapie. 

Een ander manier om onderscheid te maken waarop de behandeling zich moet richten is als volgt;

• Het medische vlak;
• Neurofysiologische vlak;
• Maatschappelijk vlak;
• Sociale vlak;
• Psychiatrische vlak;
• Psychologische vlak;
• Verslavingsgedrag;
• Liegen;
• Geen verantwoording nemen;
• Manipuleren;
• Wisselend gedrag;
• Acteertalent;
• Misbruik van taal;
• Egocentrisch;
• Magisch denken;
• Strafbaar/ crimineel gedrag;
• Agressief gedrag.

De omgang met iemand die verslaafd is. 

Alle gedragingen die hierboven genoemd zijn van iemand die verslaafd is moet je de verslaafde niet kwalijk nemen echter je moet het ook niet pikken. Je moet ze hun eigen problemen laten oplossen. Soms moet je keihard zijn en dat is moeilijk. Maar eigenlijk hou je de verslaving in stand als je de verslaafde geld leent, onderdak geeft, hun huis schoon maakt, eten brengt en ga zo maar door. Je verlengt het lijden alleen maar.

Vergelijk het maar met het opvoeden van een puber. Die hebben ook vervelend gedrag. Dat corrigeer je. Die correcties zijn vaak effectiever als de puber zelf zijn neus stoot in plaats van dat iemand hem dicteert hoe hij of zij iets moet doen. Bij iemand met een verslaving werkt dat precies zo. Ze moeten de consequenties van hun gedrag ondergaan en zelf oplossen. 

Belangrijk is dat je (op wat voor manier dan ook) verbinding houdt met degene die verslaafd is. Er komt een moment dat de verslaafde het zat is. Het is dan belangrijk dat er dan een vertrouwenspersoon is die hun kan helpen om ze naar de juiste instelling en hulpverlening te krijgen. Blijf altijd open en eerlijk naar degene die de verslaving heeft. Soms is dat moeilijk omdat ze agressief zijn of dominant. In alle gevallen geldt dat jouw veiligheid op nummer één moet staan. Zodra jouw veiligheid in het geding is ga je weg bij degene die de verslaving heeft of je belt de politie. 

Daarnaast moet de veiligheid van degene die verslaafd is niet in het geding komen. Zodra je je zorgen maakt bel je de politie of de ambulance, zij zijn gespecialiseerd om met dit soort situaties om te gaan.

De verslaafde is niet verantwoordelijk voor zijn of haar ziekte maar wel voor zijn of haar herstel. 

LITERATUUR

Dr. Drs. Els A. Noorlander

Koob, G.F. & Volkow, N.D. Neurocircuitry of addiction. Neuropsychopharmacology review, 35, 217-238 (2010)

Leshner, A.I. Addiction is a braindisease and it matters. Science, 278, 45-46 (1997)

Hester, R & Garavan, H.Executive dysfunction in cocaineaddiction: evidence of discordant frontal cingulate and cerebellar activity. J. Neurosci. 24, 111017 – 11022 (2004)

Everitt, B.J. & Robbins, T.W. Neural systems of reinforcement for drug addiction: from actions to habits to compulsions. Nature Neuroscience, 11. 1481 – 1489 (2005)

De kosten van een intakegesprek zijn altijd gratis. Indien je meer informatie wilt of als je je aan wilt melden bel dan gerust met 072-785 61 02 of maak gelijk een afspraak door te klikken op onderstaande button.